Τα επινεφρίδια, είναι ενδοκρινείς αδένες που αποτελούνται από το «μυελό», στο κεντρικό τους τμήμα, που εκκρίνει αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη, και το «φλοιό», στο εξωτερικό τους τμήμα ή ζώνη, που εκκρίνει ορμόνες τις λεγόμενες ορμόνες φλοιού επινεφριδίων. Η δραστηριότητα του «μυελού» του επινεφριδίου ελέγχεται από το συμπαθητικό νευρικό σύστημα ενώ εκείνη του «φλοιού» κυρίως από την κορτικοτρόπο ή φλοιοεπινεφριδιοτρόπο ορμόνη (ACTH) που εκκρίνεται από την υπόφυση. Τα επινεφρίδια είναι δύο και βρίσκονται στο οπισθοπεριτοναϊκό χώρο, στον άνω πόλο του σύστοιχου νεφρού και κάτω από το διάφραγμα. Όπως κάθε ενδοκρινής αδένας, εκκρίνουν τις ορμόνες τους στην κυκλοφορία του αίματος.
Κάθε αδένας φυσιολογικά ζυγίζει περίπου 7-8 γραμμάρια και έχει πολύ πλούσια αιμάτωση, από ένα, ακτινωτά προσανατολισμένο πλέγμα αγγείων. Το αίμα παροχετεύεται από το φλοιό στο μυελό, κάτι που εξασφαλίζει στο μυελό μεγάλη ποσότητα κορτιζόλης, η οποία διεγείρει το ένζυμο που μετατρέπει αρχικά τη νοραδρεναλίνη σε αδρεναλίνη.
Ο φλοιός των επινεφριδίων παράγει πάνω από δύο δωδεκάδες στεροειδείς ορμόνες και, δομικά, χωρίζεται σε τρεις ξεχωριστές περιοχές:
» Μια εξωτερική σπειροειδή ζώνη, που παράγει αλατοκορτικοειδή (κυρίως αλδοστερόνη)
» Μια μέση στηλιδωτή ζώνη, που παράγει γλυκοκορτικοειδή (κυρίως κορτιζόλη, κορτικοστερόνη και κορτιζόνη)
» Μια εσωτερική δικτυωτή ζώνη, που παράγει κυρίως ασθενή ανδρογόνα που είναι σημαντικά για τις γυναίκες και όχι τόσο για τους άνδρες.
Όλες οι επινεφριδιακές στεροειδείς ορμόνες, προέρχονται από τη χοληστερόλη.
Τα επινεφρίδια εμφανίζουν ποικίλες παθήσεις μερικές εξ αυτών είναι συγγενείς (π.χ συγγενής υπερπλασία επινεφριδίων-οφειλόμενη σε ενζυμικά ελλείματα).
Eπιγραμματικά κάποιες από τις παθήσεις των επινεφριδίων είναι το αδένωμα των επινεφριδίων που εκκρίνει αλδοστερόνη (νόσος Conn), το σύνδρομο Cushing από αδένωμα που εκκρίνει κορτιζόλη, το φαιοχρωμοκύττωμα από το μυελό των επινεφριδίων.
Τέλος ένα συχνό πρόβλημα της καθημερινής ιατρικής πράξης είναι τα «τυχαιώματα» των επινεφριδίων, δηλαδή καλοήθεις συνήθως όγκοι των επινεφριδίων, που τυχαία ανευρίσκονται σε απεικονιστικές εξετάσεις της κοιλιακής χώρας (π.χ αξονική), που πρέπει να διερευνηθούν αν είναι ορμονοπαραγωγοί ή όχι.
Περισσότερα για τα επινεφρίδια υπάρχουν στην ενότητα «Ενδοκρινολογικά θέματα»